Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հարցազրույց մարդու իրավունքների հարցերով փաստաբան, գրող, Լոնդոնի Doughty Street փաստաբանական պալատի հիմնադիր, Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում «Փերինչեքն ընդդեմ Շվեյցարիայի» գործով Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմի փաստաբան Ջեֆրի Ռոբերթսոնի հետ։

-Պարոն Ռոբերթսոն, նախորդ տարի հրատարակվեց Ձեր գիրքը՝ «Անհարմար ցեղասպանություն․ ո՞վ է հիմա հիշում հայերին» (An Inconvenient Genocide: Who Now Remembers the Armenians?): Ու՞մ համար և ինչո՞ւ է Հայոց ցեղասպանությունն անհարմար։
-Այո՛, Հայոց ցեղապանությունն անհարմար է մեծ տիրություններին՝ Ամերիկային, Մեծ Բրիտանիային, քանի որ Թուրքիան դարձել է շատ կարևոր աշխարհաքաղաքական աշխարհում։ Թուրքիան շատ կարևոր է քաղաքական և ստրատեգիան առումով, որին պետք է անհանգստացնել այս հարցով, քանի որ նրանք նյարդային են ցեղասպանության հարցի հետ կապված։

Ես իմ գիրքը գրել եմ, որպեսզի բացատրեմ, որ այս հարցում չկա օրենքի խնդիր, անկասկած եղել է ցեղասպանություն։ Սա ժամանակի հարց է և ճշմարտությունը կընդունվի և անգամ Թուրքիան կընդունի, որ դա մարդկության դեմ հանցանք էր։

Շատ ափսոս, որ Թուրքիան շարունակում է հերքել, որ եղել է ցեղասպանություն, քանի որ շատ երկրներ՝ Գերմանիան, Ֆրանսիան և մի շարք այլ եվրոպական երկրներ, հռչակել են, որ այն եղել է ցեղասպանություն։ Իսկապես ափսոս, որ Թուրքիան չի ընդունում ակնհայտ ճշմարտությունը։

-Այսպես, կարող ե՞նք ասել, որ ցեղասպանության չճանաչումը միայն քաղաքական խնդիր է, այլ ոչ թե պատմական հարց։
-Ահա, թե ինչու ցեղասպանության չճանաչումն անվանում եմ «անհարմար», քանի որ գերտերությունները Թուրքիայի աջակցության կարիքն ունեն «Իսլամական պետության» դեմ պայքարելու համար և այլ հարցերում։

-Պարոն Ռոբերթսոն, վերադառնալով ՄԻԵԴ-ում «Փերինչեքն ընդդեմ Շվեյցարիայի գործին», ի՞նչ կասեք թուրքական կողմի ներկայացրած փաստարկների մասին։
-ՄԻԵԴ լսումների նպատակն էր բացատրել, որ ՄԻԵԴ ստորին դատարանի դատավճիռը սխալ էր` հայոց ցեղասպանության հետ կապված որևէ կասկած հայտնելու առումով։ Այստեղ կարևոր չէ Փերինչեքը, ով փորձում է իրեն ներկայացնել, ինքնագովազդել, բարձրաձայն հայտարարություններ անել։ Կարևորն այն է, որ նա հայտարարում է, որ որևէ ապացույց չի փոխի իր համոզմունքը։ Հայաստանի հիմնական նպատակն էր՝ հերքել վճռում առկա պնդումները, որոնք կասկածի տակ են դնում այն, որ 1915թ․-ի ջարդերն ու տեղահանություները ցեղասպանություն էին։

-Արդոք կարելի՞ է նման հեղինակություն ունեցող դատարանի կողմից տարբերություններ դնել 2 ցեղասպանությունների՝ հոլոքոստի և հայոց ցեղասպանության, միջև։
-Գիտեք, ցեղասպանության զոհ դարձածների համար կարևոր չէ, թե նրանք ինչպես են մահացել. եղել են գազային խցերում, խեղդվել են կամ մասնատվել են: Բանն այն է, որ նրանք սպանվել են, քանի որ նրանց համարել են ապրելու համար ոչ արժանի, քանի որ նրանք հրեաներ, հայեր և թութսիներ էին։ Եվ սա ամենամեծ սխալն է՝ ասել, որ Հայոց ցեղասպանությունը կարևոր չէ, ավելի կարևոր է հրեաների Հոլոքսատը։ Այս 2-ն էլ ցեղասպանություններ են, որոնք երկուսն էլ պետք է դատապարտվեն միևնույն ձևով։

-Պարոն Ռոբերթսոն, մի քանի ամսից՝ ապրիլի 24-ին, տեղի կունենա Հայոց ցեղասպանության 100-ամյակի միջոցառում, Դուք լինելո՞ւ եք Հայաստանում և մասնակցելո՞ւ եք ցեղասպանության զոհերի հիշատակմանը։
-Այո՛-այո՛, ես հույս ունեմ, որ կլինեմ Հայաստանում, ինչպես նաև ելույթ կունենամ այդ միջոցառմանը։

Հարցազրույցը՝ Աննա Մկրտչյանի